Xa é primavera nos Ceos Galegos

Xa chegou a primavera ao hemisferio norte, o outono ao hemisferio sur. O equinoccio da primavera é un evento astronómico preciso que acontece ás 22:24 deste 20 de marzo do 2023. A liña dos solpores coincide cos meridianos terrestres, o solpor ten lugar de xeito preciso no oeste e o amencer ten lugar de xeito preciso no leste. O día e a noite teñen a mesma duración; en realidade non é certo, pois antes do mencer e tralo solpor aínda hai moita luz solar. Tamén hai que considerara orografía local, pois a existencia de montañas distorsiona todas estas afirmacións.

Os equinoccios, como os solsticios, foron sempre datas moi relevantes para a humanidade. Por iso abundan os monumentos da antigüidade que marcan estes intres. Eran fundamentais para o devir da vida da comunidade ou da tribo. Permiten medir o ano, pensar en comezar a sementar, recolectar, invernar, ciclos migratorios da caza… En definitiva, poder prever os cambios meteorolóxicos asociados aos movementos do Sol no ceo terrestre.

Por exemplo, as igrexas católicas antigas adoitan ter unha orientación leste-oeste. Os rezos facíanse nelas mirando cara levante, o lugar do nacemento do Sol e lugar da luz, pero éntrase nelas polo presbiterio situado ao oeste, lugar das sombras e tebras polo que se oculta a nosa estrela.

É conveniente que adoremos coa faciana volta cara o oriente (…) porque o Paraíso terrenal existiu en oriente e nós tratamos de voltar a el (…) e porque por oriente será cando aparezca no derradeiro día o Señor “como o lóstrego que se de oriente e brilla deica o occidente”.

Santo Tomé de Aquino

No caso singular da pequena capela mozárabe de San Miguel de Celanova (século X), situada por tras do maxestoso mosteiro, a orientación leste-oeste conta ademais cun deseño das xanelas que crean un efecto fermoso no mencer dos equinoccios, potenciado pola pequena desviación de 2 graos ao sur. Pero ademais este eixo cadra coa presenza do pedrón, un afloramento rochoso situado á sua beira e con esa mesma orientación, respectada polos construtores da capela. O pedrón salienta por ter pegadas de uso antigo, posiblemente castrexo. No solsticio de verán o solpor ten lugar sobre Castromao, unha das poboacións castrexas máis senlleiras do país e situada a 2 km de distancia, tal e como se mira desde a rocha (e sen houbera as construcións posteriores da vila de Celanova). A orientación do sol nacente na capela coincide ademais co cumio do monte San Cibrao de case 1000 metros de altura e situado a 8 km de distancia.

A imaxe pertence ao equinoccio de 2019 pero é atemporal. Como os movementos do sol nos Ceos Galegos. Porque xa é primavera.